اگر ارتباط میان مردمان جریانهای فکری و هنری و سنتها و آیینها در واقع انتقال فرهنگ به وسیله کالا شد ایرانیان در این انتقال مواریث فرهنگی نقش بسزایی داشته اند. مانند پارتی، سغدیها، ختنیها، خوارزمیها در آسیای میانه که به نوبه خود در این انتقال سهیم بودهاند. از طریق آسیای میانه بود که مهاجران، بازرگانان، مبلغین دینی از غرب به شرق آسیا سفر میکردند و عامل انتقال محصولات مادی و فرهنگی و دینی بودند. که گاهی در این مسیر با هجوم اقوامی مانند هونها، هفتالیتها، هیاطله ... روبرو میشدند. به هر تقدیر ایران و چین و هند عوامل مهم و تاثیرگذار در این مسیر سوقالجیشی محسوب میشدند. جاده ابریشم در دوران باستان یک موضوع فرهنگی و اقتصادی بود که امروز به دلیل گشترش ارتباطات و حمل ونقل این نقش را به مراتب افزونی بخشیده است. به عبارت دیگر جاده ابریشم عامل مهم مبادلات اقتصادی و انتقال علوم و فنون و تمدن پیشرفته بین شرق و غرب جهان بود که این انتقال قبل از رنسانس در اروپا از شرق به غرب و بعد از انقلاب صنعتی از غرب به شرق صورت میگرفت. در آینده به علت پیشرفتهای علمی و .... در شرق آسیا که شاهد بالندگی آن هستیم به نوعی تعامل خواهد انجامید.
)